ΠΟΙΟΣ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΑΧΙΛΛΕΑ ΠΑΡΑΣΧΟ;
(Ναύπλιο 1838-Ἀθήνα 1895)
ΕΡΩΣ
Δὲν θέλω κάλλος αὔθαδες παρθένου ἀλαζόνος,
Θρασείας ἐκ τῆς καλλονῆς, ψυχρᾶς ἐκ θωπευμάτων·
Βλέμμα δὲν ἔρριψα ποτὲ εἰς πτέρυγας ταῶνος,
Οὐδ' εἰς φιάλην στίλβουσαν πλὴν στεῖραν ἀρωμάτων.
Δὲν θέλω ὄψιν φλογεράν, δὲν θέλω ῥόδου στόμα·
Εἶναι διέγερσις σαρκὸς τὸ πορφυρῶδες χρῶμα.
Τὴν θέλω ἀσθενῆ ἐγὼ τὴν φίλην μου, ταχεῖαν·
Ὠχρὰν τὴν θέλω καὶ λευκὴν ὡς νεκρικὴν σινδόνην·
Μὲ εἴκοσι φθινόπωρα, μὲ ἄνοιξιν κἀμμίαν,
Μ' ὀλίγον σῶμα - ἄνεμον σχεδὸν - ὀλίγην κόνιν.
Τὴν θέλω ἐπιθάνατον μ' ἀθανασίας μύρον,
Κόρην καὶ φάσμα, σάβανον ἀντὶ ἐσθῆτος σῦρον. [...]
Ὅταν τυπώθηκαν γιά πρώτη φορά σέ τρεῖς τόμους όλα τά μέχρι τότε σκόρπια ποιήματα τοῦ Αχιλλέως Παράσχου (1881, ἐκδοτικός οἶκος Ἀνδρέα Κορομηλᾶ), ἡ ἔκδοση χαιρετίστηκε σάν ἐθνικό γεγονός καί ὅλα τά ἀντίτυπα ἔγιναν ἀνάρπαστα. Ὁ Ἀχιλλεύς Παράσχος ἦταν ἕνας ἀπό τούς πιό δημοφιλεῖς ποιητές τῆς Ἑλλάδος καί κανένας ἄλλος μέχρι σήμερα δὲν κατάφερε ποτέ νά τόν ὑπερκεράσει σὲ λαΪκὴ δόξα. Ὁ ἁπλός λαός γνώριζε ἀπ' ἔξω τούς στίχους του, ἐνῶ τραγουδιστές τούς μελοποιοῦσαν καί τούς τραγουδοῦσαν.
Δέν ἔμαθε γράμματα και οὔτε εἶναι γνωστό ἄν παρακολούθησε κάποιες τάξεις τοῦ τότε Σχολαρχείου. Ἔμαθε τά Ἑλληνικά ἐμπειρικά. Ὁ ἀδελφός του ποιητής Γεώργιος Παράσχος ἦταν ἐκεῖνος πού τόν δίδασκε κάπου-κάπου καί τοῦ διόρθωνε γραμματικά ὅλα του τά ποιήματα.
Ἦταν φιλόπατρις καί ἑλληνοπρεπής, κυκλοφοροῦσε συνήθως μέ φουστανέλα καί ἔδρασε ἐναντίον τοῦ Ὄθωνα. Γιά τή συμμετοχή του στούς ἀντιοθωνικούς ἀγῶνες κρατήθηκε στίς φυλακές τοῦ Μεντρεσέ, ὅπου ἔγραψε τό ἐπαναστατικό και πανελληνίως γνωστό ποίημά του "Εἰς τόν πλάτανον τοῦ Μεντρεσέ". Ὅταν ἔπεσε ἡ βασιλεία (1862) ὁ Παράσχος ἦταν ἐνωμένος μέ τό σῶμα τοῦ πυροβολικοῦ πού ἐνεργοῦσε κατά τῶν ἀνακτόρων. Ἀπογοητευμένος ἀργότερα ἀπό τούς πολιτικούς πού διαδέχθηκαν τόν βασιλιά, δέν δίστασε νά τοῦ ἀφιερώσει τό "Ἐλεγεῖον εἰς τόν Ὄθωνα" (1868), μόλις πληροφορήθηκε τόν θάνατόν του.
Ὁ Ἀχιλλεύς Παράσχος ἦταν ὁ τελευταῖος ἐκπρόσωπος τοῦ ρομαντισμοῦ, ὁ θεϊκός αἱμοδότης μιᾶς ἐποχῆς πού τήν πρόλαβε στή δύση της. Κορυφαῖος ποιητής τοῦ δεύτερου κύκλου τῆς Ἀθηναϊκῆς Σχολῆς (στόν πρῶτο κύκλο μεσουράνησε ὁ Ἀλ. Σοῦτσος), μέ ἔργο πού εὐτύχησε νά ἀγαπηθεῖ φανατικά ἀπό ἕναν λαό τό ἴδιο ἀγράμματο μέ αὐτόν καί τό ἴδιο ἔξαλλον μ' αὐτόν σέ θέματα πατριδολατρείας καί πολιτικῶν παθῶν. Ὅταν πέθανε καί ἔγινε πάνδημη ἡ κηδεία του ὁ λαός τόν μοιρολόγησε. Δέν ἔμεινε ἄνθος, λέει ὁ Γρηγ. Ξενόπουλος, πού νά μήν κατατεθεῖ στόν τάφο του. Ἡ ἐπιτυχία του προφανῶς ὀφείλεται στή ρευστότητα τῆς ἐποχῆς, στό κλίμα τῶν μεγάλων προσδοκιῶν, στίς κοινωνικές ἀπογοητεύσεις καί στήν ἱκανότητα τοῦ ποιητῆ νά συλλαμβάνει τόν παλμό τοῦ κόσμου, νά ἐκφράζει αὐτό πού ὁ καθένας ἤθελε. Ἐπί πλέον ἡ μόδα τοῦ γαλλικοῦ ρομαντισμοῦ εἶχε καταλάβει τούς Ἕλληνες ἀστούς, ὥστε ὅλοι, κατώτερα καί ἀνώτερα λαϊκά στρώματα νά εἶναι εὐνοϊκά διατεθειμένα ὑπέρ αὐτοῦ.
Τά ποιήματά τοῦ Άχιλλέως Παράσχου ἀπηχοῦν τήν κοινωνική παραφορά τῆς τότε ἐποχῆς καί περιέχουν ὅλη τήν ὑπερβολή τοῦ ρομαντικοῦ κινήματος μέ τίς ἀσθενικές προφάσεις, τά ἀστήρικτα ψεύδη, τή θρηνωδία. Ὁ πρῶτος τόμος περιλαμβάνει τά ἑπικολυρικά του ποιήματα, ὁ δεύτερος τόμος τά πατριωτικά ἐλεγεῖα καί ὁ τρίτος τόμος τά ἐρωτικά του τραγούδια. Ὅλα ἔχουν τίς ἴδιες ἀρετές καί τίς ἴδιες ἀδυναμίες. Ὅλα ἀγαπήθηκαν μέ τόν ἴδιο ἄμετρο καί φορτισμένο τρόπο. Ἡ περιγραφική διασπορά τῶν εἰκόνων κάτω ἀπό μιά διεγερμένη συναισθηματικότητα καί μιά σπρωγμένη φαντασία στό χεῖλος τῆς αὐτοκαταστροφῆς φορτώνει τά ποιήματά του με χαμηλῆς ποιότητας αλλόκοτα και πεισιθάνατα σύμβολα. Τάφοι, μούχλα, ὑγρασία, ἀρρωστημένα φεγγάρια, νοσταλγία, στόνος, ωχρότητες, θάνατοι πλατυάζουν μέσα στά ποιήματα και, ἐνῶ τότε δονοῦσαν τόν κόσμο, σήμερα δέν συγκινοῦν κανέναν.
Ἡ ποίηση τοῦ Ἀχιλλέως Παράσχου, παρά τό πατριωτικό μένος και τήν ὀσμή τοῦ μπαρουτιοῦ, γράφει ὁ μεγάλος Κ. Παλαμᾶς, χαρακτηρίζεται από θηλυκή εὐπάθεια. Και συμπληρώνει μέ τό χαρακτηριστικό: "σπάνιον φαινόμενον ποιητοῦ τόσον εξόχου, μέ τόσας ἐλλείψεις".
Η. Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου